نقش صنایع دستی در اقتصاد و اشتغال زایی
در میان بنیان گذاران و پایه گذاران تمدن فرهنگی و تاریخی، ایران به عنوان کشوری با تمدن چندهزار ساله یکی از اعضای اصلی و مهم به حساب می آید.
هنرهای به جا مانده در آثار قدیمی و تاریخی همچون مساجد، کاخ ها و مقبره ها گواه این ادعا بوده و پررنگ ترین چیزی که در آثار تاریخی ایران به چشم می آید، عنصر هنر و اثار هنری می باشد.
آثار هنری به عنوان بخشی از هویت ملی و فرهنگی کشورمان، رسالت خود را با ایجاد لایه های گوناگون ملی و محلی در آثار فرهنگی، ایفا کرده است.
با وجود تفاوت فرهنگی که در سراسر کشور عزیزمان ایران وجود دارد، در میان همه آثار هنری که متاثر از همین تفاوت های فرهنگی ایجاد شده اند، هنر صنایع دستی به عنوان هنر فاخر ایرانیان نمودی از فرهنگ قومی و محله ای می باشد.
صنایع دستی، هنری متفاوت و برانگیخته از قدمت فرهنگی
خب در میان آثار هنری، آثار بسیاری به چشم می خورد که برگرفته از سبک مدرنیته و مواد اولیه مدرن و امروزی هستند، اما صنایع دستی را باید از همه آن آثار متمایز دانست.
چرا که نه تنها مراحل تولید و مواد اولیه ساخت آنها با دیگر آثار هنری متفاوت می باشد، بلکه نگاه متفاوتی را نیز به دوستداران این هنر القا می کنند.
اما آنچه که موجب تفاوت این صنایع با محصولات و آثار هنری امروزی شده است، فقط مربوط به پروسه تولید نیست و موارد دیگری همچون:
- فرهنگی که مختص آن هنر است
- طرز تفکر منطقه خیزگاه صنایع دستی
- قدمت فرهنگی منطقه تولیدکننده صنایع دستی
موجب شده است تا صنایع دستی را به عنوان گروهی مجزا و مستقل از آثار هنری بشناسیم به گونه ای که آثار صنایع دستی را نه به عنوان یک کالای تبلیغاتی یا کادویی، بلکه به عنوان ابزاری برای تبادل ارزش ملی و فرهنگی تلقی می‌کنند.
وجه تمایز صنایع دستی از دیگر آثار هنری
هر هنری را نمی توان به عنوان صنایع دستی قلمداد کرد، بلکه آن هنر باید منطبق بر قوانین و چهارچوب های سازمان ثبت جهانی باشد و اگر در پروسه تولید آن حتی قسمتی از مراحل با توجه به قوانین مطرح شده انجام گرفته باشد، می توان ان محصول را در دسته بندی صنایع دستی قرار داد.
مزایای صنایع دستی
از جمله مزایای هنر صنایع دستی می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
- حضور مستمر انسان به عنوان عنصر خلاق و سازنده این آثار
- امکان تنوع بخشیدن به آثار در پروسه تولید محصولات مختلف صنایع دستی
- مقرون به صرفه بودن صنایع دستی در مقایسه با دیگر آثار هنری
- استفاده از مواد اولیه بومی
- استفاده از اصول فرهنگی و نمود فرهنگ در صنایع دستی
- امکان فراهم نمودن بستری برای تولید صنایع دستی در مناطق مشابه
- قابلیت تداوم و انتشار مراحل تولید از طریق چرخه خانوادگی
دسته بندی آثار هنری
سازمان ثبت جهانی صنایع دستی را بر اساس تفاوت هایی که در اندازه و نوع این آثار وجود دارد، آنها را در دسته بندی های متفاوتی قرار می دهد.
از جمله دسته بندی های صنایع دستی به چند مورد اشاره می کنیم.
- ساخت زینت‌آلات
- ساخت اشیای مستظرفه و هنری میناکاری، معرق‌کاری، منبت‌کاری، خاتم‌سازی
- ساخت محصولات فلزی و آلیاژها
- حصیربافی، دست‌بافی
- منبت‌کاری و کنده‌کاری روی چوب
- نازک‌کاری روی چوب
- خراطی چوب
- حکاکی و تراش روی سنگ
- حکاکی روی فلزات و آلیاژها
- کاشی‌گری
- تولید فرآورده‌های پوست و چرم
- شیشه‌گری
- کوزه‌گری، سفالگری
- سرامیک‌کاری
- نمدمالی
- ملیله‌کاری
نقش صنایع دستی در اقتصاد ایران
صنایع دستی ایران را می توان به عنوان اصلی ترین هنر کاربردی ایران که در زمره سه صنایع دستی برتر و اول جهان قرار دارد، برشمرد که ریشه های آن در فرهنگ ایرانی اسلامی است.
به‌طور کلی می توان به نقش صنایع‌دستی در اقتصاد ایران اینگونه اشاره کرد:
- کمک به توسعه اقتصادی
- ایجاد شغل و اشتغال زایی در صنعت صنایع دستی
- سرمایه‌گذاری اندک و بهره‌وری بالا
- کمک به رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف مختلف دولت‌ها و کشورهای در حال توسعه
دلایل به صرفه بودن صنایع دستی برای اشتغال زایی
صاحب نظران در این حوزه دلایل بسیاری را برای به صرفه بودن هنر صنایع دستی برای اشتغال زایی و درآمد زایی، ذکر می کنند. عمده اشاره آنان به این موارد است.
- سرمایه کم و اندک برای ایجاد، راه‌اندازی و بهره‌برداری از یک شغل وابسه به صنایع دستی
- کاربر بودن صنایع دستی
- نیاز به سرمایه‌گذاری اندک سرانه برای ایجاد یک شغل در حوزه صنایع دستی
- بی نیازی از تخصص‌های فنی و حرفه‌ای بالا
- سازگاری و استفاده از مهارت‌های محلی و بومی
- بازاریابی راحت و فروش آسان صنایع دستی
مشکلات صنایع دستی برای راه یابی به بازار فروش
یکی از مواردی که موجب شده است صنایع دستی ایران و صنایع دستی شهرهای مختلف از جمله صنایع دستی زنجان، صنایع دستی کردستان و دیگر استان های کشور با اقبال کمتری در راه یابی به بازارهای جهانی روبرو شوند، نبودن افراد متخصص در این زمینه، نبود نوآوری و خلاقیت در تولیدات صنایع دستی، استفاده از مواد اولیه نامرغوب و صنعتی، نبود مرکر جامع اطلاعاتی و فقدان بانک اطلاعاتی، عدم انجام تحقیقات لازم برای بازاریابی محصولات صنایع دستی، نبود بسته بندی مناسب برای صنایع دستی و دیگر موارد اشاره کرد.
شاید عمده ترین و بزرگترین مشکل و چالش بر سر راه صنایع دستی و صادرات آن وجود دارد، نبود شناخت کافی از بازار هدف و خواسته مشتریان، عدم توجه به کیفیت تولیدات صنایع دستی، نبود خلاقیت و نوآوری در تولید محصولات صنایع دستی و نبود سرمایه گذاری کافی و مناسب در تبلیغات و بازاریابی دانست.
روش های بازاریابی برای صنایع دستی زنجان
در آخر برای راه یابی صنایع دستی استان ها از جمله صنایع دستی ارزشمند زنجان از جمله گوشواره ملیله زنجان، چاقوی زنجان، چاروق و گیوه زنجان و سایر محصولات به بازارهای جهانی و اختصاص بخش قابل توجهی از درآمد استان از طریق فروش صنایع دستی، باید از شیوه های نوین و جدید بازاریابی استفاده کرد.
علاوه بر آن رعایت چند مورد می تواند در زمینه فروش صنایع دستی راه گشا باشد.
- تبلیغ و ترویج صنایع‌دستی استان به منظور بازاریابی در داخل و خارج کشور با شیوه‌های نوین تبلیغاتی
- استفاده از فن‌آوری و متد روز در تولید محصولات صنایع‌دستی با حفظ اصل و اصالت‌هنر ملی
- تشویق و حمایت از بخش خصوصی به‌منظور ورود به سرمایه‌گذاری در بخش صنایع دستی به ویژه در زمینه ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی.
- سیاستگذاری صحیح در راستای فروش و صادرات کالاها
- شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی
صنایع دستی
